|
Juryrapport PrinsjesBoekenprijs 2020
Het gaat goed met het politieke boek! Het aantal inzendingen was dit jaar zeer groot, in totaal
werden 54 boeken ingezonden, het hoogste aantal sinds 2016. Maar ook de kwaliteit,
onderwerpkeuze en schrijfstijl heeft de jury dit jaar aangenaam verrast. En dit wordt ook
erkend door de lezers aangezien een aantal van de ingezonden boeken regelrechte bestsellers
zijn geworden.
De boeken waren zeer divers wat betreft onderwerp, aanpak en beoogd publiek. We mochten
ons buigen over biografieën, over het resultaat van gedegen onderzoeksjournalistiek,
diepgravende analyses over hoe goed bedoeld beleid in de praktijk uitpakt en vlot geschreven
essays. Ondanks het feit dat de onderwerpen zeer divers en onvergelijkbaar zijn zien we
bijvoorbeeld dat thema’s als identiteit en de kritiek op het kapitalisme en neoliberalisme in
meerdere boeken naar voren komen. Daarmee is het genre van het politieke boek ook een
spiegel van de tijd.
De jury heeft uiteindelijk drie boeken genomineerd. In alfabetische volgorde zijn dat:
Elma Drayer, Witte Schuld. Over identiteitspolitiek. Uitgeverij Atlas Contact.
Een boek vol licht ontvlambare onderwerpen, zo noemde NRC Handelsblad het. En dat is
waarschijnlijk wel een zeer adequate omschrijving. Er is waarschijnlijk niemand te vinden die
géén mening heeft over de onderwerpen in dit boek. Van Zwarte Piet tot het slavernijverleden
en van het effect van taal tot de, zoals het vandaag de dag heet, cancel-cultuur. Drayer gaat
voorbij de makkelijke meningen maar geeft historische achtergronden en analyses waardoor
er daadwerkelijk een beter inzicht en begrip ontstaat over het meest verhitte debat op dit
moment in onze samenleving. Ze levert daarbij niet alleen een overzicht van argumenten
maar levert ook kritiek op de wijze waarop het debat wordt gevoerd en maakt een
reconstructie hoe de identiteitsdiscussie in Nederland zich heeft ontwikkeld. Dat alles wil
echter niet zeggen dat ze neutraal blijft. Allerminst. Ze leeft zich in, reflecteert en neemt
stelling. En soms schuurt dat maar het maakt haar meteen ook kwetsbaar en vormt daarmee
zeker een waardevolle bijdrage aan het maatschappelijk debat.
Marnix Krop. Wim Kok. Voor zijn mensen. Uitgeverij Prometheus.
Timing is bij een biografie van groot belang. Komt hij te vroeg dan heeft de betekenis van de
hoofdpersoon nog niet kunnen uitharden of spelen voorzichtigheid of ijdelheid een rol. Komt
hij te laat dan dreigt het aan relevantie te verliezen. Deze biografie komt precies op tijd. Het
tijdperk-Kok is voltooid verleden tijd maar zijn betekenis is dat allerminst. Het resultaat is
een goed gedocumenteerde én vlot geschreven boek over het werk en leven van Kok. Van een
déél van zijn leven in ieder geval. Dit boek loopt slechts tot 1994, het moment dat hij de
verkiezingen verliest en toch de grootste wordt van het land. En waar je ziet dat dit soort
‘eerste delen’ van een biografie nog wel eens taai willen zijn en blijven hangen in langdradige
verhalen over iemands jeugdjaren is dat hier allerminst het geval. Het is een relevant en
compleet boek met de geschiedenis van de FNV, de PvdA in de jaren ’80 en het kabinet
Lubbers-Kok als zwaartepunten. Er was voor de jury dan ook geen aanleiding om te wachten
met een nominatie tot het tweede deel.
Huib Modderkolk, Het is oorlog maar niemand die het ziet. Uitgeverij Podium.
Dit boek over de wereld van cyberwar en datacriminaliteit heeft de jury op vele manieren
geraakt. Niet alleen omdat het op een begrijpelijke en meeslepende wijze is geschreven maar
vooral omdat het draait om een wereld waar wij zo verrassend weinig van wisten. En dat
geldt waarschijnlijk voor velen. Modderkolk laat niet alleen zien hoe belangrijk het
onderwerp is voor politiek en samenleving maar ook hoe ondoorzichtig de wereld van de
geheime diensten en IT-dreigingen is. En hoe ver zowel de diensten als ook anderen onze
persoonlijke levenssfeer binnen kunnen dringen. Het boek gaat uiteindelijk dan ook niet over
computers, IT of cyberspace maar over onze vrijheden. Het resultaat is een volgens de jury
schitterend voorbeeld van onderzoeksjournalistiek en het agenderen van relevante politieke
thema’s.
Winnaar
Alles overwegende heeft de jury gekozen voor het boek dat naadloos aansluit bij de actualiteit
en het maatschappelijk debat. De jury koos voor de waardevolle steen in de toch al vaak
onrustige vijver.
De winnaar van de PrinsjesBoekenprijs 2020 is Elma Drayer met Witte Schuld.
Den Haag, 11 september 2020.
De jury bestaat dit jaar uit:
Kim van Keken
Monique Leyenaar
Mark Verheijen (voorzitter)